ՎԱԶԳԵՆ   ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

- Եթե ուշադիր նայեք բոլոր այն փաստաթղթերը, որոնք Հանրային խորհուրդը ներկայացրել է նախագահին որպես հայտարարություն, դիրքորոշում կամ որոշում, կամ էլ մամուլում հրապարակված կարծիքները, հարցազրույցները, ապա կտեսնեք, որ շատ դեպքերում դրանք դեմ են եղել կամ չեն համընկել իշխանության նախագծերի ու որոշումների հետ, արվել են որոշակի առաջարկություններ։ Օրինակները բազմաթիվ են՝ սկսած «Մոսկվա» կինոթատրոնի ամառային դահլիճի հարցից և վերջացրած օտարալեզու դպրոցների հարցով, ավիացիայի ոլորտով, «Զվարթնոցի» աշտարակով, կուտակային կենսաթոշակներով, «էլեկտրիկ Երևանով» և այլն։ Այդ ամենի վերաբերյալ և՛ հայտարարություններ են արվել, և՛ առաջարկություններ են ներկայացվել նախագահին ու կառավարությանը, և՛ հարցազրույցներ են տրվել։

 Բայց այս ամենի մեջ ինձ ուրիշ բան է մտահոգում․ մենք դաստիարակություն ենք ստացել մեր ընտանիքներում, բակում, դպրոցում, հասարակության մեջ, անցել ենք տասնյակ տարիների կյանք, և ես առաջին անգամ եմ լսում, որ մարդն ինքն իրեն հռչակի նման կարգավիճակ։ 

 1996թ. մենք հատորներով ապացույցներ ներկայացրինք, որ ընտրությունները կեղծվել են, դա բավարար պետք է լիներ, որպեսզի Սահմանադրական դատարանը որոշում ընդուներ երկրորդ փուլի վերաբերյալ, չընդունեց, իսկ 2008թ. ընտրություններին ոչ մի փաստաթուղթ չներկայացվեց, որ պարտադրեիր քննարկել: Երեք հոգի էին շատ ձայն հավաքել, Տեր-Պետրոսյանը հայտարարեց, որ ավելի քան 60 տոկոս ձայն է հավաքել, ասաց՝ ես պիտի դառնամ նախագահ, թե չէ լուծարելու եմ պետությունը, ու լուծարման պրոցես էր գնում:

«Ի՞նչ է նշանակում «նոր Հայաստան»: Մեր մոտ եղել է մեծ պոռթկում 80-ականների վերջում, որն էապես փոխել է հայ ժողովրդի պատմությունը: Հսկայական կայսրությունը, որի մեջ էինք գտնվում՝ փլուզվել է: Հայաստանը դարձել է անկախ պետություն: Հայաստանը որոշում է ընդունել, որ իր երկրի ներսում կառավարման համակարգը լինի բազմակուսակցական, ժողովրդավարական: Հայաստանը որոշել է, որ տնտեսությունը պետք է դնի մասնավորի եւ շուկայական հիմքերի վրա: Հայաստանը որոշում է ընդունել, որ պետք է հետապնդի Ցեղասպանության ճանաչման հարցը: Որոշում է ընդունել, որ Ղարաբաղն անբաժանելի է Հայաստանից, հռչակագիր է գրվել, որից հետո ինչ-որ ճանապարհով է գնացել՝ պատերազմ է հաղթել և այլն: Արանքում ընտրություններ էլ են կեղծվել, կոռուպցիա է եղել՝ դրանք այն հիվանդություններն են, որոնք պետք է բուժվեն: Ինչո՞ւ պետք է մենք այս պահը համարենք նոր:

Սա մեզ համար միայն Արցախի հարց չէ, սա համազգային հարց է։Բայց բանակցությունները պահանջում են նաև որոշակի փորձ,որոշակի հմտություններ։ Օրինակ, երբ ասվում է, որ դիմացինները կամ միջնորդները պետք է պարզաբանեն բանակցությունների սեղանին դրված փաստաթղթի իմաստն ու բովանդակությունը, դա դիվանագիտական տեսակետից ճիշտ քայլ չէ։ Եթե երկու երկիր պայմանագիր են կնքում, և դրա մեջ կան անորոշություններ, դու չպետք է թողնես, որ դիմացինը կամ երրորդ կողմը պարզաբանի այդ անորոշությունները, այլ դու պետք է թելադրես քո՛ բացատրությունները։ Եթե դիմացինը տա իր բացատրությունը, հետո շատ դժվար կլինի դրա դեմ պայքարել։ Այդ անորոշությունն ինչ-որ իմաստով օգտակար է, և դու պետք է դա օգտագործես քո օգտին։
 

 Բանակցությունները շատ վաղուց փակուղու մեջ են: Եվ ես անկեղծ կլինեմ՝ փակուղուց դուրս գալու ճանապարհ չեմ տեսնում՝ առանց որևէ կողմի պարտության: -Այդ դեպքում՝ ո՞րն է մեր անելիքը: -Ղարաբաղյան հարցը կլուծվի այն պետության օգտին, որը կզարգանա ավելի արագ և ուժերի հարաբերակցությունը մեծապես կփոխի իր օգտին:

 Ռոբերտ Քոչարյանին կարելի է ինչ-ինչ հարցերում մեղադրել, բայց եթե «Մարտի 1-ի» հարցում է մեղադրվում, ապա եղել է երկու կողմ, և, իսկապես, ինքը` որպես նախագահ, քայլեր է արել: Այդ քայլերով գերազանցե՞լ է լիազորությունները, թե՞ ոչ. իրավաբանները պետք է ասեն: Բայց իմ տպավորությունն այն է, որ նրանք Քոչարյանին միակողմանի քավության նոխազ են դարձնում: Թող երկու կողմին էլ բռնեն, քննեն ու տեսնեն, թե դեպքերն ինչպես են եղել«: Մարտի 1»-ի մասին իմ կարծիքն ասել եմ և նորից գտնում եմ, որ Ռոբերտ Քոչարյանին ու էլի շատ մարդկանց կարելի է մեղադրել տարբեր հարցերում, այս հարցում նրա նկատմամբ մեղադրանքը գտնում եմ արհեստական:

Ընդհակառակը, ես խորհուրդ կտայի ոչ թե միացնել, այլ դեռ մի բան էլ կրթությունն ու գիտություննիրարից անջատել՝ հանրակրությունը առանձին, գիտությունն ու բուհական համակարգը՝ առանձին։ Ինչ վերաբերում է մշակույթին, ապա գլոբալիզացիայի այս պայմաններում, երբ հարվածի տակ ենազգային, մշակութային արժեքները, պետք է մշակույթը կառավարության հատուկ հոգածության տակ լինի, առանձին նախարարությամբ։

Բանակի հարցում երբեք չի դրվել քաղաքական պատկանելության, հայացքների հարց, անձնական հավատարմության հարց։ Ես կարծում եմ, որ Հայաստանի ղեկավարության յուրաքանչյուր միջամտություն Արցախի և նրա բանակի գործերին, յուրաքանչյուր անհարգալից, անընդունելի հայտարարություն Արցախի ղեկավարների հասցեին կործանարար է և անշտկելի վնասներ է հասցնում մեր ընդհանուր անվտանգությանը։

Ես կոչ եմ անում ՀՀ իշխանություններին զերծ մնալ այս գործելակերպից և կոչ եմ անում մեր հասարակությանն իր ձայնը բարձրացնել այս երևույթի դեմ, քանի դեռ չենք կրել անվերադարձ կորուստներ։

Այդ օպերացիայի հեղինակը պաշտպանության նախարար Վազգեն Մանուկյանն էր